بافت

فرایند بافت فرش دست‌باف مراحل متعددی دارد و ابزار و مهارت ویژه‌ای می‌طلبد.

در این فرایند با استفاده از مواد اولیه و ابزار مناسب، اقداماتی همچون چله‌کشی یا چله‌دوانی، گلیم‌بافی، زنجیره‌بافی، ملیله‌بافی، گره‌زنی، پودکشی، شیرازه‌بافی، پایین‌کشی و... به انجام می‌رسد.

یکی از مهمترین ابزار مورد نیاز برای بافت فرش، «دار قالیبافی» است. دارها انواع مختلفی دارند که ممکن است عمودی (ایستاده) یا افقی (زمینی) و نیز فلزی یا چوبی باشند که هریک ویژگی‌های خاص خود را دارند.

شرکت فرش آستان قدس رضوی به‌علت در اختیار داشتن فضای بزرگ و مناسب، این امکان را یافته است که از بهترین و بزرگترین دارهای ثابت عمودی (فزی و چوبی) استفاده کند و اختیار و قدرت عمل بیشتری را برای تولید با کیفیت انواع فرش‌ها در اندازه‌های متنوع فراهم آورد.

تولید فرش دست‌باف در ایران به دو شیوه کارگاهی و خانگی انجام می‌شود. شیوه خانگی (تک‌بافی) به‌علت فضای محدود خانه‌ها امکان تولید فرش‌های بزرگ‌پارچه را سلب می‌کند و از سوی دیگر امکان نظارت مستمر بر فرایند بافت از سوی ناظران فنی را به حداقل می‌رساند. در حالی‌که در تولید کارگاهی از یک سو محدودیتی در بافت فرش‌هایی در اندازه‌های بزرگ وجود ندارد و از سوی دیگر فرش‌ها به‌علت نظارت پیوسته و دایمی از کیفیت مطلوبی برخوردارند.

شرکت فرش آستان قدس نیز با داشتن کارگاه‌های متمرکز قالیبافی (در مشهد (روستای کنه‌بیست) و کاشمر) توانسته است کیفی‌ترین و بهترین دست‌بافته‌ها را تولید کند و همچنان از این امکان برخوردار است.

در بافت فرش معمولاً از دو نوع گره اصلی (متقارن و نامتقارن) استفاده می‌شود که در شرکت فرش آستان قدس رضوی اغلب از گره نامتقارن (فارسی) استفاده می‌شود و البته شماری از قالیبافان نیز با گره‌های نامتقارن (ترکی) به کار بافت مشغولند.

یکی از نکته‌های قابل توجه در بافت فرش «رجشمار» (تعداد گره بافته‌شده در عرض فرش در واحد طول معین) است که به‌عنوان مشخص‌کننده میزان تراکم به‌کار می‌رود.

شرکت فرش آستان قدس رضوی امکان بافت در همه رجشمارهای متداول را داراست و می‌تواند فرش‌های ریزباف و درشت‌باف را با بهترین کیفیت به سفارش‌دهندگان عرضه کند. متداول‌ترین رجشماری که در حال حاضر در کارگاه‌های این شرکت بافته می‌شود، بر اساس سفارش حرم مطهر رضوی 30 و 40 است. (30 یا 40 گره در 5/6 سانیمتر یا یک گره ذرعی)

امکان بافت فرش در اندازه‌های متنوع، با رجشمارهای متفاوت، در بهترین و بالاترین کیفیت و با هنرمندی بیش از 500 نفر قالیباف از جمله توانمندی‌های شرکت فرش آستان قدس رضوی است.