به گزارش روابط عمومی شرکت فرش آستان قدس رضوی، در روزهای سرد زمستانی که استان خراسان با یخبندان و سرمای شدیدی مواجه شده است، بسته‌های ارزاق حمایتی به قالیبافان این شرکت اهدا شد.

در این فرایند همه قالی‌بافان فعال در کارگاه‌های شرکت فرش آستان قدس رضوی در مشهد (کنه‌بیست) و کاشمر و نیز دیگر کارکنان شاغل در فرایند تولید فرش دست‌باف از این بسته‌ها بهره‌مند شدند.

گفتنی است در شرایط دشوار اقتصادی، تکریم هنرمندان قالی‌باف و حفظ منزلت اجتماعی این گروه در دستور کار شرکت فرش آستان قدس رضوی قرار دارد و در این مسیر از انواع ابزارهای حمایتی استفاده می‌شود. برای نمونه از سال گذشته و با پرداخت سهم بیمه از سوی شرکت، آن دسته از قالی‌بافان شاغل در کارگاه‌های تولید فرش که تاکنون از انواع خدمات و پوشش‌های بیمه‌ای برخوردار نبودند، تحت پوشش «بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر» قرار گرفتند و مابه‌ازای ریالی این حمایت به دیگر قالی‌بافان نیز پرداخت شد.

در نخستین روزهای ماه مبارک رمضان بسته‌های مواد غذایی با هدف تقویت سبد خانوار قالی‌بافان شرکت فرش آستان قدس رضوی در اختیار این گروه قرار گرفت.

در این فرایند همه قالی‌بافان فعال در کارگاه‌های سه‌گانه شرکت فرش آستان قدس رضوی در مشهد (کنه‌بیست)، کاشمر و راور از بسته ارزاق حمایتی بهره‌مند شدند.

گفتنی است در شرایط دشوار اقتصادی، تکریم هنرمندان قالی‌باف و حفظ منزلت اجتماعی این گروه در دستور کار شرکت فرش آستان قدس رضوی قرار دارد و چندی پیش نیز با با تصمیم هیئت مدیره و با پرداخت سهم بیمه از سوی شرکت، آن دسته از قالی‌بافان شاغل در کارگاه‌های تولید فرش که تاکنون از انواع خدمات و پوشش‌های بیمه‌ای برخوردار نبودند، تحت پوشش «بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر» قرار گرفتند و مابه‌ازای ریالی این حمایت به دیگر قالی‌بافان نیز پرداخت شد.

در ماجرای کاهش شدید صادرات فرش، آسان‌ترین واکنش این است که همۀ اتهامات را متوجه «تحریم» کنیم و از بیگانگان بنالیم!

اما دقت در این نمودار نکته دیگری را آشکار می‌کند: «مشکل فقط تحریم نیست»!

با نگاهی اجمالی به نمودار مشهود است که از آغاز سال 1394 تا ابتدای سال 1397 که با اجرای برجام، فرش ایران از شمول تحریم خارج شده است، صادرات فرش روندی افزایشی را طی کرده و با خروج آمریکا از برجام و برقراری مجدّد تحریم‌ها، این روند کاهشی شده است.

بنابراین تاثیر تحریم و رفع تحریم بر صادرات فرش ایران قابل انکار نیست اما آیا با برقراری تحریم مجدّد، صادرات به میزان سال‌های ابتدایی دهه 90 و وجود تحریم‌های مشابه بازگشته است؟

خیر!

انتظار این بود که با وضع دوباره تحریم‌ها، صادرات فرش به آمار پیش از برجام و حدود 300 میلیون دلار برسد اما اعداد صادراتی با سقوطی شتابنده به زیر 100 میلیون دلار رسیده است!

این نگاه اجمالی به وضعیت صادرات در 3 دوره «تحریم»، «رفع تحریم / برجام» و «تحریم مجدد» نشان می‌دهد که شکستن همۀ کاسه و کوزه‌ها بر سر تحریم و بدخواهی‌های آمریکا ساده‌انگاری است و افزون بر تحریم باید مشکلات دیگری را نیز رصد و جست‌و‌جو کرد.

بی‌برنامگی در حمایت و هدایت از تولید و تجارت فرش ایران، شعارزدگی و بی‌عملی در مدیریت هنر- صنعت فرش، رشد فزاینده قیمت مواد اولیه فرش دست‌باف، تورم داخلی و افزایش قیمت تمام‌شده فرش، تنگناها و مشکلات ارزی، بانکی، بیمه‌ای و مالیاتی، اصرار به شتاب در بازگرداندن ارز حاصل از صادرات فرش، فقدان تسهیلات و حمایت‌های مالی و تشویقی از تولیدکنندگان و بازرگانان فرش و ضعف در تجارت خارجی، نبود تبلیغات داخلی و خارجی و عدم حضور فعال و هدفمند در نمایشگاه‌های برون‌مرزی را می‌توان از جمله عوامل کاهنده صادرات فرش دانست.

شایسته است متولیان امر در کنار تلاش دیپلماتیک برای رفع تحریم از هنر ایرانی، به جای دستمایه قرار دادن تحریم به‌عنوان بهانه‌ای برای رفع مسئولیت و پوشاندن کم‌کاری‌ها و قصورها، بکوشند تا از فشار خودتحریمی‌ها و موانع بازدارنده داخلی بکاهند.

مدیرعامل شرکت فرش آستان قدس رضوی در گفت‌و‌گو با شبکه تلویزیونی ایران کالا نبود «باور» را مشکل اصلی هنر- صنعت فرش دست‌باف ایران دانست.

حمید کارگر در پاسخ به پرسشی درباره اصلی‌ترین گره پیش روی هنر- صنعت فرش ایران گفت: فهرست طویلی از مشکلات فراروی این هنر- صنعت را می‌توان برشمرد اما به گمان من همه این مشکلات از نبود باور به فرش ایرانی نشأت می‌گیرد.

وی افزود: دولتمردان و سیاست‌گذاران در مقام شعار از نقش ارزنده فرش ایرانی در ارزآوری و اشتغالزایی سخن می‌گویند اما در مقام عمل همتی ندارند و پیامد بی‌عملی آنان وضعیت دشوار کنونی تولید و تجارت فرش است.

مدیرعامل شرکت فرش آستان قدس رضوی ادامه داد: اگر امروز فرش ایران گرفتار سیاست‌های متناقض یا متضاد بانکی است، اگر از گرفتاری‌های بیمه‌ای و مالیاتی در رنج است، اگر از مشوق‌های صادراتی و تسهیلات تولیدی بی‌بهره است، و اگر صادراتش در سال جاری از 30 میلیون دلار فراتر نرفته است، معنایی جز باور نداشتن به این هنر- صنعت ندارد.

کارگر دست به دست شدن نهاد متولی فرش ایران را یکی از نمونه‌های کم‌لطفی به این هنر- صنعت دانست و گفت: این که مرکز ملی فرش ایران از وزارت صنعت رانده شود و ارج و قربی هم در وزارت میراث فرهنگی نیابد، نشانه‌ای از همین بی‌باوری و کم‌اعتنایی به فرش ایرانی از سوی سیاستگذاران و تصمیم‌گیران است.

وی درباره چگونگی برون‌رفت از وضع موجود گفت: راهکارهای بهبود هنر- صنعت فرش دست‌باف ایران ناشناخته و پنهان نیستند. لازم نیست راه‌های بدیع و عجیبی خلق شوند. اینکه به تسهیلات و حمایت‌ها در این بخش توجه شود عجیب نیست. اینکه از ابزار تبلیغات برای توسعه بازاریابی استفاده شود عجیب نیست. اینکه از ابزار نمایشگاه و اعزام و پذیرش هیئت‌های تجاری استفاده شود عجیب نیست. اینکه برای واردات ابریشم تعرفه‌های بالا وضع نشود انتظار ویژه‌ای نیست. اینکه از سیاست‌های بازدارنده بانکی و ارزی اجتناب شود طبیعی است.

این کارشناس فرش هشدار داد: کاهش مستمر صادرات فرش تلخ و دردآور است و به زودی پیامدهای منفی خود را بیشتر نشان خواهد داد؛ چرا که از بین رفتن صادرات به معنای کاهش تولید است و کاهش تولید به معنای بیکاری چند صد هزار نفر قالیباف خواهد بود.

مدیرعامل شرکت فرش آستان قدس رضوی در گفت‌و‌گو با پایگاه اطلاع رسانی ایران کالا در گفت‌و‌گو به تشریح چگونگی پوشش بیمه قالی‌بافان در لایحه بودجه سال آینده پرداخت که مشروح این گفت‌و‌گو را در پی می‌خوانید:

عضو انجمن علمی فرش ایران در نقد لایحه بودجه 1401 گفت: هنوز هنرمندان شاغل در بخش فرش و صنایع دستی در حل معمای «حذف ردیف اعتباری مختص بیمه قالی‌بافان و شاغلان صنایع دستی» توسط مجلس در قانون بودجه 1400 متحیر مانده بودند که اکنون محدودیت‌های اعمال شده در لایحه پیشنهادی بودجه 1401 حیرتشان را بیشتر کرد!

دکتر حمید کارگر در تشریح این محدودیت‌ها ادامه داد: آنچنان که از بند «و» تبصره 17 لایحه بودجه 1401 بر می‌آید، بهره‌مندی از معافیت‌های بیمه‌ای منوط به «ارزیابی آزمون وسع توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و قرار گرفتن در  چهار دهک اول در آمدی» خواهد بود. به بیان دیگر در صورت تصویب این لایحه، از سال آینده شمول قانون بیمه قالی‌بافان و شاغلان صنایع دستی محدودتر شده و صرفاً پس از ارزیابی‌ها و راستی‌آزمایی‌ها، آن دسته از قالی‌بافانی که در چهار دهک ابتدایی باشند مشمول بیمه خواهند شد.

این کارشناس فرش افزود: آنچه در این بند آمده به معنای لغو معافیت کامل قالی‌بافان در دهک‌های درآمدی 8 و بالاتر و کسر پلکانی معافیت بیمه‌ای قالی‌بافان دهک‌های 5 تا 7 است چرا که طبق تصریح لایجه، برای بیمه شدگان قرار گرفته در دهک‌های پنجم تا هفتم درآمدی، به ازای هر دھک سه درصد از معافیت بیمه‌ای موجود کسر و دهک‌های هشت و بالاتر مشمول معافیت‌های بیمه‌ای نخواهند بود.

کارگر در توصیف پیامدهای این شیوه از اجرای قانون گفت: گویی قرار بر این است که قیچی بودجه هر سال بخشی از شاخ و برگ‌های «قانون بیمه‌های اجتماعی قالی‌بافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه‌دار» را قطع کند و در نهایت شیری بی یال و دم و اشکم را باقی بگذارد.

به گفته وی اگر در چند سال اخیر محدودیت‌های بودجه‌ای و تأمین نشدن اعتبار موجب می‌شد که سازمان تأمین اجتماعی از پذیرش قالی‌بافان جدید سر باز زند، در سال جاری حذف ردیف اعتباری مربوطه توسط مجلس شورای اسلامی این مشکل را حادتر ساخت و حالا با تنگ‌تر شدن حلقه مشمولان بیمه، حقی دیگر از قالی‌بافان و شاغلان صنایع دستی ستانده خواهد شد.

حمید کارگر با توجه به افزایش منابع و اعتبارات در برخی از ردیف‌های بودجه گفت: می‌توان از قالی‌بافان و شاغلان صنایع دستی خواست تا کمبود اعتبار و منابع و انقباضی بودن بودجه را بپذیرند و با پالایش و راستی‌آزمایی برای شناخت قالیباف و هنرمند واقعی از مشمولان جعلی همراهی کنند، اما نمی‌توان انتظار داشت که دیوار خود را از هر دیواری کوتاه‌تر ببینند و در کنار کاهش اعتبارات این بخش، شاهد افزایش‌های عجیب در دیگر بخش‌ها باشند.

وی اظهار امیدواری کرد مجلس شورای اسلامی در جبران کم‌ لطفی خود به «قانون بیمه‌های اجتماعی قالی‌بافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه‌دار» در تصویب و ابلاغ نهایی بودجه 1400، به هنگام بررسی و تصویب لایجه بودجه 1401 با قالی‌بافان و شاغلان صنایع دستی مهربان‌تر باشد.

(این گفت‌وگو در تاریخ ۲۲ آذرماه در خبرگزاری ایران کالا منتشر شده است.)

در نیمه آذرماه 1400، بسته‌های مواد غذایی با هدف تقویت سبد خانوار قالی‌بافان شرکت فرش آستان قدس رضوی در اختیار این گروه قرار گرفت.

در این فرایند همه قالی‌بافان فعال در کارگاه‌های سه‌گانه شرکت فرش آستان قدس رضوی در کنه‌بیست، مشهد و راور از بسته‌های معیشتی یادشده بهره‌مند شدند.

گفتنی است در شرایط دشوار اقتصادی، تکریم هنرمندان قالی‌باف و حفظ منزلت اجتماعی این گروه در دستور کار شرکت فرش آستان قدس رضوی قرار دارد و چندی پیش نیز با با تصمیم هیئت مدیره و با پرداخت سهم بیمه از سوی شرکت، آن دسته از قالی‌بافان شاغل در کارگاه‌های تولید فرش که تاکنون از انواع خدمات و پوشش‌های بیمه‌ای برخوردار نبودند، تحت پوشش «بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر» قرار گرفتند.

به گزارش روابط عمومی شرکت فرش آستان قدس رضوی، آن دسته از قالی‌بافان شاغل در کارگاه‌های تولید فرش این شرکت که تاکنون از انواع خدمات و پوشش‌های بیمه‌ای برخوردار نبودند، اکنون تحت پوشش «بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر» قرار گرفتند.

بر پایه این گزارش، با رایزنی‌های انجام‌شده با صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر و با مصوبه هیئت مدیره این شرکت، تعداد 175 نفر از قالی‌بافان در نیمه دوم سال 1400 از مزایا و خدمات بیمه‌ای صندوق یادشده بهره‌مند شده‌اند و سهم این بیمه‌شدگان از سوی شرکت پرداخت می‌شود.

با تصمیم هیئت مدیره شرکت فرش آستان قدس رضوی، سطح 8 درآمدی (بالاترین سطح از جدول سطوح درآمدی صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر) برای قالی‌بافان این شرکت در نظر گرفته شد و سهم بیمه این قالی‌بافان نیز به طور کامل از سوی شرکت به حساب صندوق یادشده واریز می‌شود.

گفتنی است با وجود تصویب و اجرای قانون بیمه‌های اجتماعی قالی‌بافان و شاغلان صنایع‌دستی که دولت را مکلف به پوشش بیمه‌ای گسترده قالی‌بافان می‌کند، این قانون در سال‌های اخیر به‌علت عدم تخصیص اعتبار لازم به‌ طور کامل به اجرا درنیامده و شمار زیادی از قالی‌بافان کشور از حمایت‌های این قانون بی‌بهره مانده‌اند.

در چنین شرایطی، بیمه روستاییان و عشایر می‌تواند اقدامی مکمل برای پشتیبانی حداقلی از هنرمندان و فعالان هنر-صنعت فرش دست‌باف ایران باشد که مقرر بود در سال نخست بهره‌مندی قالی‌بافان از این خدمات، حق بیمه سهم ایشان از سوی دولت پرداخت شود اما با توجه به خُلف وعده‌های انجام‌شده، این مهم برای فرشبافان شرکت فرش آستان قدس رضوی از سوی این شرکت تقبل شد.

اکنون و با بیمه‌شدن 175 قالی‌باف جدید، همه جمعیت بیش از 500 نفری قالی‌بافان همکار با شرکت فرش آستان قدس رضوی تحت پوشش یکی از انواع بیمه‌های جاری در کشور قرار گرفته‌اند.

رئیس هیئت مدیره شرکت فرش آستان قدس رضوی با تبیین وضعیت کنونی تولید و تجارت فرش دست‌باف ایران به برخی از مطالبات و انتظارات جامعه فرش از دولت جدید پرداخت.

حمید کارگر با اشاره به کاهش شدید صادرات فرش در چند سال اخیر گفت: شوربختانه در افت صادراتی رکورد زده‌ایم(!) و در حالی‌که در سال 96 بیش از 426 میلیون دلار صادرات فرش داشتیم، این عدد در سال 99 به 72 میلیون دلار تنزل یافت که کمترین میزان صادرات در چند دهه اخیر است.

وی ادامه داد: این کاهش شدید و ناگوار در شرایطی رخ داده که رونق و جهش تولید در دستور کار بوده و در وضعیت نامطمئنِ درآمدهای نفتی، توسعه صادرات غیرنفتی مدنظر قرار داشته است. به بیان دیگر به جای توجه بیشتر به مشهورترین قلم از صادرات غیرنفتی کشور و تسهیل در مسیر تولید و صادرات آن، شاهد نقصان فراوان در این بخش بوده‌ایم.

این مدرس دانشگاه در بیان علل کاهش صادرات فرش گفت: اولین متهم در این زمینه تحریم بدخواهانه و توجیه‌ناپذیر از سوی آمریکا و ممنوعیت ورود فرش ایرانی به بزرگترین بازار مصرف آن یعنی آمریکاست اما متهمان دیگری نیز وجود دارند که با کلیدواژه‌هایی همچون «خودتحریمی» و «بی تدبیری» شناخته می‌شوند.

کارگر در توضیح اینکه چرا فقط تحریم را عامل کاهش شدید صادرات فرش نمی‌داند گفت: فرش ایرانی در دوره‌های تاریخی دیگری از جمله پیش از برجام نیز با تحریم آمریکا مواجه بوده است اما در همان شرایط هم میزان صادرات از میانگین 300 میلیون دلاری پایین‌تر نیامد. بنابراین تحریم فقط یک عامل است که در کنار عواملی مانند مقررات سخت‌گیرانه و متناقض داخلی، موانع متعدد در مسیر صادرات، رشد تصاعدی قیمت مواد اولیه، سخت‌گیری‌ها و مانع‌تراشی‌های بیمه‌ای و مالیاتی، نبود مشوق‌ها و حمایت‌ها و فقدان تبلیغات و بازاریابی قرار گرفته است.

رئیس پیشین مرکز ملی فرش ایران درباره انتظارات فعالان فرش کشور از دولت جدید گفت: جامعه فرش کشور و پرجمعیت‌ترین بخش آن یعنی قالیبافان از مظلومترین و نجیب‌ترین اقشار جامعه هستند که با وجود فراوانی در تعداد، از تریبون‌های قوی و اثرگذار بهره‌مند نیستند و در نتیجه صدا و پیامشان اغلب به گوش مسئولان نمی‌رسد.

دکتر حمید کارگر با بیان نمونه‌ای از مطالبات قالیبافان کشور به ماجرای حذف ردیف اعتباری بیمه این قشر اشاره کرد و گفت: شاهد هستیم که با آنکه قانونی ویژه بیمه تأمین اجتماعی قالیبافان وجود دارد، در اجرای این قانون و در تأمین اعتبار آن اتفاق مثبتی رخ نمی‌دهد.

وی ادامه داد: چندین سال است که سازمان برنامه و بودجه کشور از پذیرش قالیبافان جدید و تأمین اعتبار لازم برای اجرای کامل قانون سر باز می‌زند و متأسفانه مجلس شورای اسلامی هم علی‌رغم همه شعارها و وعده‌هایی که برای حمایت از هنر- صنعت فرش کشور داده می‌شود و علی‌رغم فعالیت فراکسیون فرش و صنایع دستی، هیچگاه در بررسی لوایح بودجه و افزایش اعتبار این بخش موفق نبوده است و بدتر آن که در لایحه بودجه امسال، مجلس همان اعتبار حداقلی پیش‌بینی شده از سوی دولت را هم حذف کرد و به تبصره‌های توأم با اما و اگر بودجه انتقال داد.

عضو انجمن علمی فرش ایران ادامه داد: طبیعی است که افزایش چتر حمایتی و پوشش‌های بیمه‌ای از بدیهی‌ترین خواسته‌های فعالان فرش کشور از دولت جدید باشد و در کنار آن تسهیل در مسیر تجارت و صادرات را نباید از یاد برد. در نظر داشته باشیم که کاهش صادرات به معنای کاهش تقاضا و در نتیجه کاهش تولید خواهد بود و کم شدن میزان تولید هم معنایی جز بیکار شدن قالیبافان نخواهد داشت.

رئیس هیئت مدیره شرکت فرش آستان قدس رضوی توجه درخور به هنر- صنعت فرش دست‌باف را از دیگر انتظارات جامعه فرش دانست و گفت: رونق بخشیدن به فروش داخلی فرش دست‌باف با ابزارهایی همچون ارایه تسهیلات خرید به شهروندان، استفاده از ابزارهای حفظ و گسترش بازارهای خارجی همچون نمایشگاه‌های برون‌مرزی و تبلیغات، کاستن از مقررات سختگیرانه موجود در برابر صادرکنندگان فرش ایرانی که مانعی بازدارنده تلقی می‌شود، کنترل بهای مواد اولیه و ممانعت از رشد تصاعدی قیمت‌ها، کاستن از تعرفه‌های گمرکی در واردات مواد اولیه و توجه ویژه در وزارت صمت به نهاد متولی فرش کشور یعنی مرکز ملی فرش ایران و تقویت ثبات و اقتدار این مرکز در کنار انتخاب مدیرانی که به جای آزمون و خطا و دور از شعارزدگی، درد فرش را بشناسند نیز از جمله انتظارات جامعه فرش از دولت سیزدهم خواهد بود.

حمید کارگر ادامه داد: سخنی گزاف نیست اگر بگوئیم جامعه فرش کشور خسته و دلزده هستند. چشم و گوششان از وعده‌های نافرجام و شعارهای بی‌نتیجه پر شده‌است. وقتی ماحصل این وعده‌ها و شعارهای دهان پُرکن کاهش شدید صادرات و سختی و دشواری تولید و تنگناهای معیشتی شده است، باید به جای دادن وعده‌های جدید، عمل کرد و پشتیبان این هنر- صنعت کهن بومی بود تا آیندگان برند ارجمند فرش ایران «پرشین کارپت» را تنها در موزه‌ها نجویند.

 

(این گفت‌و‌گو در تاریخ 27 تیرماه 1400 در پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه ایران کالا منتشر شده است)