دو گروه از دانش‌آموزان دبیرستانی نظاره‌گر فرایند تولید فرش دست‌باف در شرکت فرش آستان قدس رضوی شدند.

به گزارش روابط عمومی شرکت فرش آستان قدس رضوی، دو گروه دانش‌آموزی به‌صورت مجزا در فروردین‌ماه 1402 از کارگاه تولید فرش این شرکت در کاشمر بازدید کردند.

حدود 80 نفر از دانش آموزان دبیرستان شاهد امام صادق (دوره اول) در تاریخ 21 فروردین و نزدیک به 50 نفر از دانش‌آموزان دبیرستان استعداد‌های درخشان شهید بهشتی (دوره اول) در تاریخ 26 فروردین با حضور در کارگاه تولید فرش در کاشمر با مراحل گوناگون تولید فرش آشنا شدند.

این دانش‌آموزان افزون بر رؤیت چگونگی تولید فرش‌هایی که مفروش‌کننده حرم مطهر رضوی هستند، با مراحل مختلف تولید فرش دست‌باف همچون چله‌دوانی، بافت، پرداخت و عملیات تکمیلی نیز آشنا شدند.

گفتنی است مجتمع تولید فرش آستان قدس رضوی در مشهد و کاشمر آمادگی دارد پذیرای گروه‌های مختلف باشد و تاکنون بارها میزبان گروه‌های دانشجویی، دانش‌آموزی یا سایر بازدیدکنندگان سازمانی شده تا آنان را با ویژگی‌ها و ارزش‌های فرش دست‌باف و چگونگی فرایند تولید آن آشنا سازد.

به گزارش روابط عمومی شرکت فرش آستان قدس رضوی، عصر روز سه‌شنبه 27 دی‌ماه 1401 مدیرعامل این شرکت مهمان تلفنی برنامه «خط آزاد» شد.

در این برنامه زنده که با اجرای پیمان طالبی روی آنتن رادیو جوان رفت، حمید کارگر به پرسش‌هایی درباره فرش ایرانی و وضعیت تجارت و صادرات آن پاسخ گفت.

کارگر با اشاره به جنبه‌های هنری فرش دستباف، ایران را در ویژگی‌هایی همچون قدمت، گنجینه غنی طرح و نقشه، تنوع در شیوه‌های بافت و پراکندگی در سراسر کشور و میان اقوام گوناگون، برترین کشور تولیدکننده فرش معرفی کرد که البته در حوزه تجارت و بهای تمام‌شده با چالش‌هایی مواجه است.

مدیرعامل شرکت فرش آستان قدس رضوی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت صادرات فرش دستباف ایران گفت: با وجود آن که پیش از این فرش دستباف به‌عنوان یکی از مهمترین اقلام صادرات غیرنفتی کشور مطرح بود، در سال‌های اخیر با کاهش شدید صادرات مواجه شده و از متوسط پانصد میلیون دلار صادرات سالانه، در سال گذشته به زیر صد میلیون دلار رسیده است.

حمید کارگر در پاسخ به علت گرانی فرش دستباف، ضمن اشاره به سرمایه‌ای بودن فرش گفت: تولید فرش زمان‌بر است و دستمزد کم و حداقلی که در طول چندین ماه به قالیبافان پرداخت می‌شود سهمی 60 تا 70 درصدی از قیمت تمام‌شده یک فرش را شامل می‌شود. بنابراین با وجود آنکه در تنگنای اقتصادی ممکن است عددی درشت در سبد خانوار تلقی شود، چندان گران و خارج از قاعده نیست.

فایل صوتی این گفت‌و‌گو را می‌توانید در لینک زیر بشنوید:

http://radio.iranseda.ir/epgarchivePart/?VALID=TRUE&ch=13&e=151157271

در این نمایشگاه، انواع فرش‌های تولیدی شرکت فرش آستان قدس رضوی در کنار فرش‌های متبرک حرم مطهر رضوی و نیز گل‌فرش‌های متبرک عرضه شده است.

سیزدهمین نمایشگاه تخصصی فرش دست‌باف مشهد عصر پانزدهم دی‌ماه با حضور معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، رئیس مرکز ملی فرش ایران، رئیس اتحادیه فرش خراسان و برخی از فعالان این هنر- صنعت در محل نمایشگاه بین‌المللی مشهد گشایش یافت.

در این نمایشگاه دست‌بافته‌های شرکت فرش آستان قدس رضوی در کنار تولیدات دیگر تولیدکنندگان فرش دستباف (حدود 30 شرکت) از استان‌های مختلف عرضه شده و بازدیدکنندگان از این رویداد نمایشگاهی می‌توانند مستقیم و بی‌واسطه خریدار این دست‌بافته‌ها شوند.

علاقه‌مندان به بازدید از این نمایشگاه و غرفه شرکت فرش آستان قدس رضوی، می‌توانند تا نوزدهم دی‌ماه در نشانی زیر حاضر شوند:

نشانی نمایشگاه: مشهد، انتهای بلوار وکیل‌آباد، بلوار نمایشگاه، نمایشگاه بین‌المللی مشهد

ساعت بازدید: 16 تا 21

به گزارش روابط عمومی شرکت فرش آستان قدس رضوی، گروهی از بانوان خادم و خادمیار بارگاه رضوی روز یکشنبه یازدهم دی‌ماه 1401 از مجتمع مرکزی تولید فرش این شرکت بازدید کردند.

این بازدیدکنندگان با حضور در مجتمع تولید فرش در کنه‌بیست با مراحل گوناگون تولید فرش از ابتدا تا انتها آشنا شدند و چگونگی تولید فرش‌هایی که مفروش‌کننده حرم مطهر رضوی هستند را از نزدیک نظاره کردند.

مراحل مختلف تولید فرش دست‌باف همچون حلاجی پشم، رنگرزی، چله‌دوانی، بافت، پرداخت، عملیات تکمیلی و شست‌و‌شو از جمله بخش‌هایی بود که مورد بازدید خادمان وخادمیاران قرار گرفت.

گفتنی است مجتمع تولید فرش آستان قدس رضوی آمادگی دارد پذیرای گروه‌های مختلف باشد و تاکنون بارها میزبان گروه‌های دانشجویی، دانش‌آموزی یا سایر بازدیدکنندگان سازمانی شده تا آنان را با ویژگی‌ها و ارزش‌های فرش دست‌باف و چگونگی فرایند تولید آن آشنا سازد.

به گزارش روابط عمومی شرکت فرش آستان قدس رضوی، گروهی از بانوان خادم و خادمیار بارگاه رضوی از مجتمع تولید فرش این شرکت بازدید کردند.

این بازدیدکنندگان با حضور در مجتمع تولید فرش در کنه‌بیست با فرایند تولید فرش در این مجتمع و آغاز تا انجام فرش‌هایی که مفروش‌کننده حرم مطهر رضوی هستند آشنا شدند.

مراحل مختلف تولید فرش دست‌باف همچون حلاجی پشم، رنگرزی، چله‌دوانی، بافت و شست‌و‌شو از جمله بخش‌هایی بود که مورد بازدید خادمان و خادمیاران قرار گرفت.

گفتنی است مجتمع تولید فرش آستان قدس رضوی آمادگی دارد پذیرای گروه‌های مختلف باشد و تاکنون بارها میزبان گروه‌های دانشجویی، دانش‌آموزی یا سایر بازدیدکنندگان سازمانی شده تا آنان را با ویژگی‌ها و ارزش‌های فرش دست‌باف و چگونگی فرایند تولید آن آشنا سازد.

با همکاری موزه فرش و شرکت فرش آستان قدس رضوی، ضمن استقرار دار قالیبافی در این موزه، کودکان در قالب گروه‌های دانش‌آموزی و بازدیدهای متفرقه ضمن تماشای فرش‌های به نمایش درآمده در موزه، با فرایند بافت فرش آشنا می‌شوند.

همچنین «قصه‌گویی و روایت فرش»، «کارگاه کاردستی»، «نمایشگاه کتاب» و «برگزاری مسابقه با اهدای جوایز» از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی شده در این رویداد است.

ویژه‌برنامه‌های هماهنگ‌شده برای کودکان و نوجوانان از شنبه شانزدهم مهرماه تا پنج‌شنبه بیست و یکم مهرماه 1401 (از ساعت 8 تا 12) در موزه فرش (حرم مطهر رضوی، صحن کوثر) برقرار است.

با هدف همفكری و همكاری علمی و صنعتی و در حاشیه بیست و نهمین نمایشگاه فرش دست‌باف ایران که در هفته نخست شهریورماه 1401 در تهران برگزار شد، تفاهم‌نامه‌ای بين دکتر حسن تاجیک (رئیس پژوهشگاه رنگ) و دکتر حمید کارگر (مدیرعامل شركت فرش آستان قدس رضوی) به امضا رسيد.

در این تفاهم‌نامه محورهای متعددی از جمله همکاری‌های آموزشی و پژوهشی، اجرای پروژه‌های تحقيقاتی و كاربردی حوزه فرش در زمينه علوم و فناوری رنگ و پوشش، استفاده از امكانات آزمايشگاهی و كارگاهی متقابل، استفاده متقابل از مستندات علمی و آموزشی و برگزاری دوره‌ها و كارگاه‌های مختلف آموزشی در نظر گرفته شده است.

با توجه به اهمیت توجه به فعالیت‌های دانش‌بنیان در سال جاری، با انعقاد این تفاهم نامه می‌توان انتظار داشت مقوله سنتی فرش دست‌باف بیش از گذشته از دانش و فناوری روز بهره بگیرد و در همین راستا پروژه «ضد لک و ضد بید کردن الیاف پشمی» به‌عنوان اولویت در این همکاری متقابل تعیین شده است.

از آنجا که شرکت فرش آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فرش در کشور است که دارای مجتمع متمرکز تولید بوده و حلقه‌های زنجیره تامین فرش از جمله رنگرزی را در خود دارد، در صورت بهبود و اصلاح فرایندهای تولیدی به ویژه در رنگرزی می‌تواند الگوی مناسبی برای دیگر تولیدکنندگان کشور واقع شود.

در حال حاضر فرش‌های دست‌باف عمدتاً از الیاف پشمی تولید می‌شوند که خطر بیدخوردگی آنها را تهدید می‌کند. با دستیابی به شیوه مناسب ضد بید کردن الیاف پشمی به هنگام رنگرزی، می‌توان انقلابی را در ماندگاری و دوام بیش از پیش دستبافته‌های ایرانی شاهد بود.

همچنین به هنگام استفاده از فرش دست‌باف ممکن است با ریختن انواع مایعات یا روغن‌ها روی فرش، لکه‌هایی پدید آید که شست‌و‌شو و رفع آنها دشوار باشد. از این‌رو دستیابی به تکنیک ضد لک کردن الیاف می‌تواند تحول ارزشمندی را در تولید فرش‌های دستباف رقم زند.

پژوهشگاه رنگ کشور که زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت دارد، در زمینه رنگ، رزین و پوشش‌های سطحی به انجام پروژه‌های پژوهشی و کاربردی اشتغال دارد و همکاری این پژوهشگاه با شرکت فرش آستان قدس رضوی می‌تواند نتایج عملی ارزنده‌ای را در حوزه فرش دستباف ایران در پی داشته باشد.

در آیین امضای این تفاهم‌نامه که در محل غرفه شرکت فرش آستان قدس رضوی در نمایشگاه بین‌المللی تهران به انجام رسید، طرفین بر استفاده حدااکثری از دانش، تجربه و امکانات کارگاهی و آزمایشگاهی یکدیگر در به فرجام رساندن اولویت‌های پژوهشی تعیین‌شده تاکید کردند.

خبرگزاری «آستان‌نیوز» گفت‌و‌گوی «سارا صالحی» با «حسین نعیم‌آبادی» (رئیس هیئت مدیره شرکت فرش آستان قدس رضوی) را منتشر کرده است که مشروح آن در پی می‌آید:

فرش ایرانی، جلوه‌گاه فردوس است و بهترین مفروش برای صحن و سرای بهشتی امام هشتم. رنگ و نقش و هنر با هم یکی می‌شوند تا زیر پای زائر امام هشتم بنشینند و او را به کمال زیارت سوق دهند.

به گزارش آستان نیوز، روزهای پر منزلت دهه کرامت، فرصت گرانقدر زیارت بارگاه امام رئوف است و یکی از چشم نوازترین مناظر حرم مطهر رضوی، گستره مفروش صحن‌ها و رواق‌ها است که به همت فعالان در شرکت فرش آستان قدس رضوی تهیه و آماده می‌شوند.

رشد و توسعه در طول چهار دهه

زائر از هر دری که وارد حرم مطهر رضوی شود، موجی از طرح و نقش به پیشواز چشمانش می آید. فرش‌ها در رنگ‌های فیروزه‌ای، روناسی، لاجوردی و لاکی، باغی از گل و رنگ را پیشکش حضور مهمانان امام می‌کنند. فرش‌هایی که داستان درازی از تولید تا رسیدن به حرم مطهر رضوی دارند.

حسین نعیم‌آبادی؛ رئیس هیئت مدیره شرکت فرش در خصوص فرایند پر فراز و نشیب تهیه و تأمین فرش اماکن متبرکه رضوی می‌گوید: شرکت سهامی خاص فرش آستان قدس رضوی با هدف حفظ اصالت‌های فرش ایرانی در حوزه طرح و نقشه، رنگرزی طبیعی و بافت کیفی به منظور ایجاد اشتغال پایدار برای قشر هنرمند بافنده تأسیس شد. با توجه به اینکه تأمین فرش برای حرم مطهر رضوی به شکل یک‌دست در رنگ و نقشه و ابعاد و با کیفیت مطلوب از نظر استحکام و دوام زیر پای خیل زائران از طریق بازار مقدور نبود، آستان قدس رضوی تصمیم گرفت فرش را از طریق کارگاه‌های متمرکز بر مبنای استانداردهای مورد نیاز خود تولید کند.

وی می‌افزاید: از سال 1360 پیگیری برای ثبت این شرکت آغاز شد و بالاخره سال 63  نخستین کارگاه در منطقه کنه بیست مشهد به بهره‌برداری رسید و محصولات آن روانه حرم مطهر رضوی شد. طی افزایش و توسعه رواق‌های حرم مطهر رضوی، این نیاز احساس شد که دومین کارگاه آستان قدس رضوی در روستای تربقان شهرستان کاشمر در سال 72 احداث شد. سومین کارگاه این شرکت نیز با هدف کارآفرینی و اشتغال‌زایی به دستور تولیت وقت، آیت الله رئیسی در منطقه محروم راور کرمان راه‌اندازی شد.

بزرگ‌ترین کارگاه‌ متمرکز قالی بافی کشور

در شرکت فرش، زنجیره تولید به شکل کامل وجود دارد. مهندس نعیم آبادی شرح مختصری از فرایند تولید فرش در این مجموعه می‌دهد و ادامه می‌دهد: ما صاحب بزرگترین کارگاه‌ متمرکز قالی بافی کشور و در دنیا بی‌نظیر هستیم.  پیش از هر مرحله‌ای، تهیه پشم بر مبنای نیاز حرم و استحکام و کیفیت پشم صورت می‌گیرد تا استفاده و دوام لازم را زیر پای زائران داشته باشد. حدود 500 بافنده در کنار 80 پرسنل در سایر بخش‌ها در شرکت فرش مشغول هستند و سالانه در مجموع 4 هزار متر مربع فرش نفیس دستباف در رج شمارهای 30، 40 و 63 رج در ابعاد مختلف تولید می‌شود تا وسعت رواق‌های حرم را مفروش کنند.

او عنوان می‌کند: پشم از کرمانشاه و سیرجان کرمان تهیه و ممزوج می‌شود تا استانداردهای مدنظر شرکت فرش تأمین شود. همه پشم‌های شسته شده با ورود به کارگاه کنه بیست مشهد، به صورت کاملا طبیعی و به روش سنتی رنگرزی می‌شود. نکته قابل ملاحظه در تولیدات آستان قدس رضوی این است که برخلاف سایر کارگاه‌ها، اول پشم رنگ می‌شود و بعد ریسیده و تبدیل به نخ می‌شود، در حالی که معمولاً نخ را رنگ می‌کنند. طراوت، دوام و طول عمر فرش با رنگرزی گیاهی افزایش پیدا می‌کند، طوری که در اثر پا خوردن نه تنها افت نمی‎کند بلکه زیباتر شده و به نما می‌نشیند.

نعیم‌آبادی می‌گوید: ریسیدن پشم‌ها و سپس آماده‌سازی برای بافت، مراحل بعدی تولید فرش است. اما چله کشی در دو نوع دار آهنی که به دار فارسی معرف است و دار چوبی انجام می‌شود.

او توضیح می‌دهد که «برخی دارهای آهنی تا 54 متر هم طول دارند. چله کشی چنین دار عریضی، نیاز دارد که مسیر طولانی بالغ بر 450 کیلومتر طی شود.» در مرحله بعد، بر مبنای طرح و نقشه حرم مطهر بافت به دست هنرمندان بافنده آغاز می‌شود تا زمانی که فرایند تولید فرش به پایان برسد، آن وقت نوبت پرداخت فرش می‌رسد که در دو کارگاه کنه بیست و کاشمر انجام می‌پذیرد. سرویس نهایی، شیرازه بافی و بسته‌بندی فرش مراحل نهایی کار هستند تا روانه حرم مطهر شود.

توجه به تنوع پوشش در حرم مطهر

اما فرش دستباف تنها پوشش اماکن متبرکه نیست، تأمین فرش‌های ماشینی حرم مطهر رضوی نیز توسط شرکت فرش آستان قدس صورت می‌گیرد. فرش‌هایی که تن پوش صحن‌های حرم منور رضوی می‌شوند. به گفته نعیم‌آبادی، سالانه حدود 60 هزار متر مربع فرش ماشینی مرغوب برای استفاده در فضاهای روباز حرم تهیه و تأمین می‌شود.

ارائه خدمات جانبی فرش

غیر از تولید فرش دستباف و تأمین فرش ماشینی، بخش دیگری از فعالیت‌های شرکت فرش آستان قدس رضوی به ارائه خدمات جنبی مرتبط با نگهداری فرش اختصاص دارد. در قالب قرارداد خدمات با حرم مطهر رضوی، انواع خدمات مرتبط با فرش اعم از پهن کردن و جمع کردن فرش‌ها، تنظیف، تعمیر و سرویس، شست‌وشو و… توسط این شرکت انجام می‌شود. دستگاه‌های قالیشویی هم در کارگاه کنه بیست مستقر و مشغول ارائه خدمات است و سالانه حدود 300 هزار متر مربع فرش ماشینی و دستباف در این کارگاه شستشو می‌شود.

محصول زیبا و مانا 

او روی دوام و ماندگاری تولیدات شرکت فرش آستان قدس رضوی در قیاس با سایر تولیدات بازار تأکید دارد و با بیان مصادیقی از آمار اضافه می‌کند: وقتی حرم سالانه حدود 20 تا 30 میلیون زائر دارد و ممکن است بارها از یک مسیر تردد کنند، فرش پا خور بسیار زیادی دارد و به تناسب مکانی که پهن شده نیاز به شستشو و ترمیم مرتب دارد که از عمر واقعی فرش می‌کاهد.

لذا استانداردهای خاصی در این شرکت برگرفته از سال‌ها تجربیات به علاوه دانش فنی در همه مراحل تولید فرش رعایت می‌شود؛ به عنوان نمونه رنگ کردن پشم پیش از ریسیده شدن و استفاده از رنگرزی گیاهی.

متوسط عمر فرش دستباف در حرم حدود 9 سال و فرش ماشینی حدود 3 سال است و هر ساله 60 هزار متر مربع فرش ماشینی و 3 هزار و 500 متر مربع هم فرش دستباف از حرم خارج می‌شود.

اقبال بازارهای داخلی و خارجی به فرش‌های آستان قدس رضوی

زیارت، میانبر اعتلا و کمال است و همه دست اندرکاران امر زیارت، حتی خود فرش از این برکت بی نصیب نمی‌مانند. تار و پودش دست به دست هم می‌دهند تا بر قدر و گوهر زائر بیافزایند. فرشی که به پابوسی زائر آمده، متبرک می‌شود و قدر و قیمت پیدا می‌کند.

از نعیم‌آبادی درباره سرنوشت فرش‌های مستعمل حرم مطهر جویا می‌شویم. در پاسخ می‌گوید: فرش‌هایی که با ضخامت حدود 12 میلی متر وارد حرم رضوی می‌شوند، به ضخامت حدود 5 میلی متر که می‌رسند از حرم خارج می‌شوند. فرشی که تازه به فرش مورد علاقه مشتریان در بازارهای داخلی و خارجی و مورد استفاده منازل تبدیل می‌شود.

این فرش‌ها به نمایشگاه شرکت فرش منتقل شده و فروش بارزگانی روی آن صورت می‌گیرد و این اقدام، بعد دیگری از فعالیت‌های شرکت فرش آستان قدس رضوی را تشکیل می‌دهد. فرش‌های دست دو، چه به دلیل برخورداری از ملاک‌های سطح بالای تولید، چه ابعاد بزرگ‌پارچه آن‌ها که کمتر جایی از دنیا امکان تولید آن را دارند، و نیز بعد تبرک و تیمن فرش‌های استفاده شده در حرم مطهر، هم در بازار داخلی و هم از سوی مشتریان خارجی بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد.

او در پاسخ به این پرسش که «آیا فرش نو هم در شرکت به فروش می‌رسد یا خیر؟» می‌گوید: بله. مازاد مصرف حرم مطهر حضرت رضا(ع) نیز سالانه به صورت متوسط 600 تا یک هزار متر مربع فرش دستباف در نمایشگاه شرکت فرش آستان قدس رضوی به قیمت ت=مناسب به معرض فروش گذاشته می‌شود. 

وسعت بخشی به دایره تولید و عرضه

رئیس هیئت مدیره شرکت فرش آستان قدس رضوی یک بخش جدید از اقدامات این شرکت را بر اساس نیاز امروز مردم کشورمان و تأکید و دستور حجت الاسلام والمسلمین مروی تولیت آستان قدس رضوی تشریح می‌کند که از اواخر سال 1399 در دستور کار آن‌ها قرار گرفته است: با توجه به اینکه کمبود بارش‌های سالیانه موجب بیکاری کشاورزان و بی رونق شدن دامداری‌ شده، از حدود یکسال پیش تولید فرش دستباف به شیوه برون سپاری را با دو هدفِ اشتغال‌زایی در مناطق محروم کشور و نیز تولید و فروش محصول مطلوب بازار شروع کردیم تا از این رهگذر درآمد پایدار قابل محاسبه‌ای برای این قشر فراهم شود و به مرور مشکلات خود را مرتفع سازند.

به گفته نعیم‌آبادی، برای این منظور با پیشران‌های فعال در هر منطقه که با کارگاه‌های فرش بافی مرتبط هستند، به صورت غیر متمرکز وارد قرارداد بافت فرش شدیم. در حال حاضر این کار در 15 نقطه کم برخوردارتر کشور از جمله حاشیه شهر مشهد و روستاهای مرندیز، احمدآباد، فیض آباد، قلعه نو و شهرستان‌های گناباد، بجستان، کوهسرخ، یک روستا در اطراف بافق یزد، دره شهر ایلام و در آینده نزدیک در مناطق حاشیه‌ای شهر کاشان و نائین استان اصفهان، زابل سیستان و بلوچستان و بیرجند خراسان جنوبی در حال انجام است. به این ترتیب، بر اساس ابعاد دارهای فرش‌بافی فعال در کارگاه‌های هر منطقه، نقشه و مواد اولیه را در اختیار پیشران‌ها می‌گذاریم. فرش بافته شده متعلق به شرکت فرش است و بافندگان به صورت پیمانکاری از شرکت ماهانه دستمزد می‌گیرد تا فرش تولید شده در بازار داخلی به فروش برسد.

مهندس نعیم آبادی در پایان این گفت وگو نیز اشاره‌ای به استراتژی توسعه محصول و بازار این شرکت دارد و اضافه می‌کند: اکنون شرکت فرش در حال تکمیل سبد کالای تولیدات خود از طریق تنوع رنگ، طرح و بافت است تا طیف رنگارنگ سلایق داخلی را پوشش دهد و به تدریج به سمت صادرات و بازارهای خارج از کشور قدم بردارد.