اعضای گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر و اعضای کمیته فرش این فرهنگستان روز سیزدهم اردیبهشت‌ماه 1402 با حضور در مجتمع مرکزی تولید فرش آستان قدس رضوی ضمن بازدید از فرایند تولید فرش در این مجتمع جلسات تخصصی خود را برگزار کردند.
این گروه از سالن‌های قالیبافی و واحدهای رنگرزی، چله‌دوانی، پرداخت و شست‌وشو بازدید کرده و با ویژگی‌ها و توانمندی شرکت فرش آستان قدس رضوی به‌عنوان دارنده قدیمی‌ترین و بزرگترین مجتمع متمرکز تولید فرش در کشور آشنا شدند.
در این بازدید دکتر حمید کارگر (مدیرعامل شرکت فرش آستان قدس رضوی) با تأکید بر برخی ویژگی‌های منحصر به فرد در این شرکت از جمله تولید متمرکز و یکپارچه، استفاده از رنگزاهای طبیعی، نظارت مستمر و دوری از هرگونه تقلب در بافت و نیز امکان سفارش‌پذیری، از رویکرد تازه در تنوع بخشیدن به تولیدات و گرایش به توسعه بازار گفت.
در ادامه نخستین نشست تخصصی کمیته فرش فرهنگستان هنر که با هدف پژوهش‌های بنیادی در حوزه هنرِ فرش و به‌منظور ارتقای این هنر اصیل تشکیل شده است برگزار شد.
دکتر محمدعلی رجبی (رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر) در این نشست با تشریح سیاست‌ها و برنامه‌های فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران در حوزه هنرهای سنتی، فرش دستباف ایران را یکی از شاخص‌ترین هنرهای اصیل ایرانی دانست که نیازمند توجه بیش از پیش است.
وی ادامه داد: گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر به همه هنرهای صناعی می‌پردازد اما فرش ایرانی از شاخص‌ترین این هنرهاست و امیدواریم با نوآوری‌هایی که از دل سنت برمی‌آیند، بتوانیم فرش ایرانی را احیا کنیم که البته این احیا به معنای نشان دادن تجلی امروزین فرش ایران خواهد بود.
تورج ژوله (رئیس کمیته فرش فرهنگستان هنر) نیز با تشکر از توجه فرهنگستان هنر به هنر فرش ایرانی و تقدیر از میزبانی شرکت فرش آستان قدس رضوی اظهار امیدواری کرد این کمیته بتواند با استفاده از آرا و نظرات فعالان و کارشناسان حوزه هنر و فرش دستباف، یاریگر تعالی و بهبود این هنر در کشور باشد.
وی آسیب‌شناسی فرش ایران را یکی از محورهای اصلی فعالیت کمیته فرش دانست و افزود: اعضای این کمیته که از جامعیت لازم برخوردارند و حوزه‌های مختلفی از جمله آموزش عالی، حوزه نشر و تألیف، حوزه تولید و حوزه مدیریتی فرش را شامل می‌شوند می‌توانند موجب وضعیت بهتری برای فرش ایرانی شوند.
دکتر منیژه کنگرانی (معاون پژوهشی و هنری فرهنگستان هنر نیز در این نشست با ذکر برخی از برنامه‌های فرهنگستان برای ارتقای هنرهای سنتی کشور، از پیشگامی فعالان حوزه فرش استقبال کرد و اظهار امیدواری کرد برگزاری همایش فرش و معماری در آینده نزدیک بتواند زمینه هم‌افزایی هرچه بیشتر در هنزهای سنتی را پدید آورد.
وی معرفی، بازنشر و حمایت از پایان‌نامه‌های برتر در حوزه فرش، حمایت از آثار خلاقانه تولیدی در حوزه فرش،مستندگاری فرش و شکل‌دهی رویدادهای نمایشگاهی را از جمله حمایت‌های قابل انجام از سوی فرهنگستان هنر معرفی کرد.
دکتر حسین یاوری(پژوهشگر و مؤلف در حوزه فرش) در این نشست با تأکید بر اینکه هنر فرش از اصلی‌ترین هنرهای کشور است گفت: در دهه‌های گذشته از تعدد نهادها و دستگاه‌های فعال در حوزه فرش در رنج بودیم و امروز از اینکه هیچ نهادی به فرش توجه واقعی ندارد نگران هستیم و امیدواریم فرهنگستان هنر این نقیصه را جبران کند.
دکتر سیدجلال‌الدین بصام (رئیس انجمن علمی فرش ایران) با تشبیه فرش ایران به قطاری با واگن‌های مختلف همچون آموزش، طراحی، رنگرزی، بافت و مرمت افزود: این قطار را لوکوموتیوی حرکت می‌دهد که اقتصاد است و گاه کند و گاه سریع رفته است و گاه نیز از ریل خارج شده است.
وی با اشاره به اینکه زیرساخت‌ها و بستر فکری و فرهنگی جامعه در واقع ریل حرکت این قطار هستند گفت: این ریل در حال تخریب است و لوکومتیوران هم دغدغه این تخریب را ندارد.
دکتر حسن بلخاری (عضو پیوسته فرهنگستان هنر) در این نشست گفت: روح زیبائی‌شناسی ملت ایران در فرش ایرانی متجلی است و نباید از آن غفلت کرد.
وی ادامه داد: در گذشته ماندن و در جریان مدرن غرق شدن هر دو مضر است و در عین حال فرش نیاز به نگاه نو و دمیدن روح زمان به سنت‌های گذشته دارد.
دکتر سیدمحمد ویسیان (معاون تحقیقات مرکز ملی فرش ایران) در این نشست با اشاره به ابعاد متنوع فرش ایران گفت: توجه به ظرفیت هنرستان‌های فرش، آینده‌پژوهشی برای فرش ایران و توجه به تاریخ شفاهی فرش ایران می‌تواند از محورهای فعالیت کمیته فرش باشد.
مجید نیکوئی (عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران) نیز در این نشست با برشمردن برخی انگاره‌های ذهنی و باورهای نادرست درباره فرش ایران گفت: شهامت روبه‌رو شدن با واقعیت‌ها و تصحیح باورهای قبلی از الزامات پرداختن به فرش است و سپس باید به سراغ چاره‌اندیشی برویم.
وی بازنگری در ضرورت آموزش دانشگاهی فرش را از نمونه‌های بازخوانی باورهای پیشین دانست.
در حاشیه این رویداد، تفاهم‌نامه‌ای برای همکاری مشترک در موضوع فرش ایران بین فرهنگستان هنر و شرکت فرش آستان قدس رضوی به امضا رسید.
تشکیل جلسه تخصصی و بحث و بررسی درباره آینده فعالیت کمیته فرش و نیز شکل‌گیری همایش «فرش و معماری» و نیز بازدید از موزه مرکزی و موزه فرش آستان قدس رضوی از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی شده در این رویداد است.
گفتنی است به تازگی دکتر منیژه کنگرانی، معاون پژوهشی و هنری فرهنگستان هنر، طی حکمی تورج ژوله را به سمت رئیس کمیته فرش و سیدجلال‌الدین بصام، عبدالمجید شریف‌زاده، حمید کارگر، مهدی کشاورز افشار، مجید نیکویی، سیدمحمد ویسیان و حسین یاوری را به عنوان اعضای این کمیته معرفی کرد.
