روزنامه خراسان (چهارشنبه 12 آبان 1400) در گزارشی به قلم بهاره موفقی به بررسی وضعیت بازار تاریخی فرش مشهد و وعده‌های نافرجام مرمت و احیای آن پرداخته است. مشروح این گزارش را در پی می‌خوانید:
بازار فرش مشهد که یادگار دوران تیموریان است، تاروپودش در حافظه تاریخی شهر بافته شده و در فهرست آثار ملی جای دارد؛ اما حالا سال‌هاست که وضعیت مرمت زخم‌های دیرین آن نامعلوم است.
بحث مرمت این بازار به 12 سال پیش بازمی‌گردد؛ اما به دلیل تأخیر در تائید و ابلاغ وارد فاز اجرایی نشده بود. بالاخره با تصویب این طرح در سال 1397، طبق قرارداد مقرر شده بود که تا آخر آذر امسال مرمت این طرح به پایان برسد. وعده‌ای که البته اتمام آن به تابستان سال آینده موکول شده است.
درحالی‌که شهردار منطقه ثامن مشهد اظهار می‌کند که این طرح پیشرفت خوبی داشته، اما مسئولان سازمان میراث فرهنگی ادعا می‌کنند که تنها 10 درصد از این طرح پیشرفت داشته است. البته ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود چراکه با رسیدن به زمان موعود تنها راسته‌بازار مرمت خواهد شد و مرمت مغازه‌های این بازار همچنان وضعیتی نامعلوم خواهد داشت.
هرچند مسئولان میراث فرهنگی اذعان می‌کنند هزینه مرمت مغازه‌ها به عهده مالکان است اما از آن‌جاکه بازار فرش مشهد جزو بافت هویتی شهر مشهد محسوب می‌شود، انتظار می‌رود که مسئولان این سازمان به عنوان متولی با اختصاص تسهیلاتی مالکان را در راستای این مهم ترغیب و حمایت بیشتری کنند تا مرمت این اثر ملی به‌طور کامل و همه‌جانبه انجام شود. شایان‌ذکر است که تاکنون سازمان میراث فرهنگی از میان 42 مغازه موجود در این بازار تنها به یکی از مالکان بودجه‌ای برای مرمت اختصاص داده است.
طرح مرمت بازار فرش مشهد از اردیبهشت امسال وارد فاز اجرایی شد
سید فرهاد حجازی، شهردار منطقه ثامن مشهد درباره سابقه این طرح می‌گوید: «این پروژه از حدود سال 1392 در دست اقدام قرار گرفت تا این‌که در نهایت در دوره شورای پنجم شهر مشهد تصمیم گرفته شد که برای احیای این راسته‌بازار فرش به عنوان باقی مانده بازارهای اطراف حرم مطهر اقدام شود.
پس از تهیه این طرح توسط دانشگاه خیام در نهایت اجرای آن به تصویب رسید. پیمانکار این طرح هم اسفند 1399 انتخاب و اردیبهشت 1400 وارد فاز اجرایی شد. این طرح پیشرفت کندی داشت اما با حضور اعضای شورای ششم کار تسریع شد».
اعتبار مرمت بازار فرش مشهد تا 15 میلیارد تومان افزایش خواهد یافت
شهردار منطقه ثامن مشهد درباره اعتبارات این طرح می‌گوید: «ما فقط مرمت راسته‌بازار فرش را انجام می‌دهیم چون مرمت مغازه‌ها به عهده ما نیست. در خصوص احیای این بازار قراردادی را با شرکتی داشته‌ایم و در حال اجرای آن هستیم.قرارداد و اعتبار این پروژه حدود هشت میلیارد تومان است. تاکنون 1.5 میلیارد آن هزینه شده است. با توجه به این‌که این طرح مرمتی است بودجه آن تا 15 میلیارد تومان نیز افزایش خواهد یافت. تأمین اعتبار این طرح از محل اوراق مشارکت شهرداری مشهد است و مشکلی برای تأمین اعتبار نداریم.»
وی درباره پیشرفت فیزیکی این طرح می‌گوید: «با توجه به این‌که کار مرمت است هنوز در مرحله گذاشتن ستون‌های آجری طاق‌هاست. همچنین از چند روز اخیر شروع به گذاشتن داربست کرده‌ایم که در فصل بارندگی مشکلاتی برای بازاریان ایجاد نشود.»
تابستان سال آینده؛ پایان طرح مرمت بازار فرش مشهد
شهردار منطقه ثامن مشهد درباره طولانی شدن زمان این طرح از سال‌های گذشته می‌گوید: «شاید همکاری و همیاری سازمان میراث فرهنگی و مغازه‌داران به‌عنوان صاحبان حقوق، تصمیم شهر و مدیریت شهری برای اجرای این موضوع در کنار هم قرار نگرفته بود، موضوعی که هم‌اکنون محقق شده است.»
وی درباره علت عملی نشدن وعده‌ها مبنی بر اتمام این طرح تا اول زمستان امسال خاطرنشان می‌کند: «علت این است که کار مرمت و میراثی زمان‌بر است. از طرفی پیمانکار ما هم کمی تعلل داشت، اما مرمت محدوده بازار پیشرفت خوبی داشته است و اتمام این پروژه تا آخر تابستان سال آینده به طول خواهد انجامید.»
مسئله پیش رو؛ مرمت مغازه‌های بازار
وی درباره مشکلات پیش رو می‌گوید: «مسئله ما در راستای تائید نقشه‌های تهیه شده برای مغازه‌ها از سوی سازمان میراث فرهنگی است. به این دلیل که ما مرمت راسته‌بازار را انجام می‌دهیم. بنابراین بهتر است روی مغازه‌ها هم کار مرمت انجام شود. در این خصوص اگر سیستم‌های بررسی میراث فرهنگی نسبت به ماجرا قوی‌تر وارد شود تا مغازه‌دارها هم تأییدشان را بگیرند و برای مرمت مغازه‌هایشان هم‌زمان اقدامی انجام دهند، بهتر خواهد بود.
طرح مرمت بازار فرش مشهد تنها 10 درصد پیشرفت داشته است
وفا ثابتی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی نیز دراین‌باره می‌گوید: «تاکنون این طرح 10 درصد پیشرفت داشته است. اگر پروژه بخواهد به سرانجام برسد حتماً باید مشارکت کسبه وجود داشته باشد یعنی نمی‌شود هزینه‌های مرمت کل بازار را شهرداری و میراث بدهد. همه کسبه با ما هنوز همکاری نکرده‌اند. بحثی که انجام شد این بود که شهرداری از محل اعتبارات خودش طرح مرمت راسته‌بازار فرش را تهیه کند و میراث فرهنگی به عنوان دستگاه متولی بررسی، کنترل و ابلاغ این طرح را انجام دهد.
در خصوص مغازه‌ها هم گفته‌ایم باید طرح تهیه شود. در مرداد امسال شهرداری طی تفاهم‌نامه‌ای، تهیه طرح مرمت و احیای داخل مغازه‌ها را پذیرفت. برای تسریع در روند تهیه طرح، سازمان میراث فرهنگی هم موافقت کرد که روند بررسی و کنترل طرح را کوتاه کند. به این صورت که نماینده‌ای بگذارد که طرح در آنجا بررسی، تائید و به شهرداری ابلاغ شود، اما کمی زمان‌بر است.»
وی می‌افزاید: «تأمین بودجه لازم برای طراحی داخل مغازه‌ها از سمت شهرداری کمی زمان‌بر است. بنابراین مغازه‌دارانی که می‌خواهند مرمت داخل مغازه‌هایشان سریع‌تر انجام شود باید مشاور ذی‌صلاحی بگیرند. ما هم اینجا کمک می‌کنیم که طرحشان را زودتر تائید، اصلاح و به شهرداری ابلاغ کنیم؛ اما به‌طورکلی مرمت داخل مغازه‌ها با خود مالکان است. حتی امکان این‌که تسهیلاتی به آن‌ها پرداخت شود از سمت شهرداری برایشان وجود دارد.
میراث هم سال گذشته برای یکی از مغازه‌ها که برای تهیه طرح اقدام کرد، از محل کمک‌های فنی اعتبار بلاعوض 50 میلیون تومانی پرداخت کرد. این بودجه به حساب شخصی خود مالک اثر تاریخی واریز شد. البته از میان مغازه‌های موجود در این بازار فقط دو مالک تقاضا کرده بودند. بنابراین با توجه به تقاضایی که بود برای یکی از مغازه‌ها سال گذشته اقدام کردیم و برای بقیه مغازه‌ها هم امسال اقدام می‌کنیم. لذا مالکان می‌توانند مدارکشان را بیاورند که ما بودجه‌ای را به صورت بلاعوض در اختیار آن‌ها قرار دهیم.»
